Dichteren praat samen over morgen: kleine moeite, groot succes

We spreken af in Ankes seniorenappartement. "Ik woon hier nu vijf jaar, de eerste jaren met mijn man. Die verhuizing was een bewuste keuze en werd versneld door zijn beginnende dementie. Inmiddels woont hij in een verpleeghuis, dat was een heel moeilijke beslissing." De stap om een groot huis met tuin op te geven voor deze woning, is een mooi voorbeeld van ‘praat samen over morgen’: als je tijdig praat over hoe je zou willen wonen als je ouder wordt, kun je daar nog zelf over beslissen. Anke vertelt dat de kinderen af en toe onderwerpen ter sprake brachten waar ze zelf nog niet aan wilde denken. "Zoals uitvaartwensen. Ik dacht steeds: dat komt later wel, het is nog niet zover. Inmiddels heb ik zaken op papier gezet, bijvoorbeeld over het machtigen van de kinderen als dat nodig wordt. Ik hoef alleen nog maar langs de notaris."

Buurtbijeenkomst succesvol

Sensire en Buurtplein organiseerden de buurtbijeenkomst in de ontmoetingsruimte van het seniorencomplex Waterrijk. Ze gaven informatie over zelfzorg, mantelzorg en wijkvoorzieningen. "Daarnaast was er vooral veel ruimte om met elkaar te praten", zegt Hanneke. "We hadden het 'Achterhoekbankje' neergezet en gebruikten de gesprekskaart van De Achterhoekbank. De Achterhoekbank geeft regionaal invulling aan de landelijke campagne 'Praat vandaag over morgen'. Op de gesprekskaart staan vragen als: wat heb je nodig om gelukkig oud te worden, van welke activiteiten krijg jij energie, aan wie kun je hulp vragen en: kun jij iemand in jouw omgeving helpen als dat nodig is?

Er waren 35 deelnemers en wat ik vooral leuk vond, is dat ik als gespreksleider nauwelijks een taak had. De mensen gingen heel gemakkelijk en natuurlijk met elkaar in gesprek. Twee dames die elkaar tevoren niet kenden en toevallig dezelfde hobby hadden, spraken direct iets samen af. Daar word ik warm van." Uit de evaluatie bleek dat bij 83% van de aanwezigen zich bewuster was geworden van de noodzaak van praten over hun persoonlijke toekomst. "En maar liefst 88% wilde daarover zeker of misschien gaan praten met hun dierbaren."

Waarom is ‘praten over morgen’ een taak van Sensire?

Op die vraag antwoordt Hanneke: "Preventie hoort bij mijn werk. Als we zo’n bijeenkomst op wijkniveau organiseren, heb je in één keer 35 mensen bij elkaar."

Ze legt uit dat in deze tijd van langer zelfstandig wonen het behoud of herstel van de eigen regie voor mensen erg belangrijk is. "Landelijk en ook binnen Sensire gaan we ervan uit dat iemand zoveel mogelijk zelf doet, eventueel met hulpmiddelen. Daar voelen mensen zich vaak ook het prettigst bij. Het netwerk – familie, vrienden en naobers – hebben ook een rol, net als de voorzieningen in de wijk. Professionele zorgverleners komen pas daarna in beeld. Als wijkverpleegkundige ondersteun ik de cliënt naar zelfstandigheid, als men dat nodig heeft. We bespreken de wensen en behoeften en de inzet van de juiste ondersteuning, waaronder wijkvoorzieningen en de mogelijkheden van het netwerk rond de cliënt. Natuurlijk kost dat iets, maar een crisisopname omdat we níet in preventie investeren, is vele malen duurder. Bovendien is het helemaal niet zo ingewikkeld om zo’n middag te organiseren."

Talent en veerkracht

Hoe ziet Anke zichzelf ouder worden? "Momenteel doe ik mijn ding en kom niks tekort, ik hoop dat het zo mag blijven. Ik wil zo lang mogelijk mijn eigen regie houden, met hulpmiddelen. En hoop dat ik als het nodig is een beroep kan doen op professionele zorg." Dat ze af en toe de hulp van haar kinderen nodig heeft, vindt ze niet altijd makkelijk. "Lichamelijk ben ik bepaald niet fit en de kinderen staan altijd voor me klaar. Maar hulp vragen doe ik niet graag, ik probeer het altijd eerst zelf. Pas nog, met het onkruid tussen de tegels. Al snel moest ik het opgeven, het ging niet. Dat vind ik heel confronterend." Hanneke: "Maar het gaat niet alleen over de hulp die jij vráágt of wat je níet meer kunt. Het gaat juist ook om jouw talenten, om wat jijzelf allemaal nog doet voor een ander! Je betekent heel veel voor verschillende mensen hier." Anke: "Ja, ik ga regelmatig langs bij buren met dementie, dan kan de partner even weg. En gisteren heb ik die mevrouw verderop op de gang naar het ziekenhuis gereden, haar kinderen waren op vakantie. Geen probleem."

Hanneke: "In mijn werk merk ik dat het gaat om de balans tussen dingen die je energie kosten en dingen die je energie geven. Dan heb je veerkracht. In dat verband is 'Praat vandaag over morgen' ook belangrijk: het geeft rust als je bepaalde zaken hebt besproken en geregeld. Veerkracht."

Eenzaamheid tegengaan

Anke wijst op het belang van een ontmoetingsruimte die ook ’s avonds toegankelijk is. Dat is momenteel helaas niet het geval. "In het najaar of de winter komen daar veel mensen op af, ook vanuit de wijk. Daar is het gezellig, je kletst, je legt een kaartje, mensen kijken samen voetbal. Anders zit je maar alleen, ikzelf ook. En teveel alleen zijn bevordert het ziekzijn." In het zomerseizoen vindt ze het leuk om te helpen bij het uitzetten van scootertochten. "Bijvoorbeeld naar de stadstuin van Doetinchem, of naar de Slangenburg."

Gezelligheid hebben aan elkaar, bijspringen als het nodig is: zo ziet Anke ‘naoberschap’. Ze zet ook kanttekeningen: "Jonge mensen werken en hebben weinig tijd. Ouderen hebben hun hele leven al gezorgd en misschien niet meer zo veel zin in vaste verplichtingen, dat hoorde ik ook op de buurtbijeenkomst. Voor mezelf geldt: als iemand onverwacht een beroep op me doet, sta ik er. Schouders eronder."

Praat al jong over wat je 'morgen' wilt

Heeft ze nog een advies aan Hanneke, die met haar 46 jaar een generatie jonger is? "Begin zo vroeg mogelijk met praten over later. Leg bij je trouwen al dingen vast bij de notaris, dan ben je er toch." Hanneke: "Wij praten als gezin tijdens het eten heel gewoon over 'later'. Ook over doodgaan, bijvoorbeeld. En jaren geleden hebben wij met mijn ouders samen besloten naast elkaar te gaan wonen. Zij konden bijspringen bij de kinderen, wij later bij hen als ze ouder werden. Daar hebben we avonden lang met elkaar over gepraat. En als we terugkijken zien we dit nog steeds als een goed besluit."

Ook Hanneke heeft een advies. "Ik hoop dat andere wijkverpleegkundigen ook buurtbijeenkomsten gaan organiseren. Zo leren mensen elkaar beter kennen en gaan ze elkaar helpen. Je bevordert de veerkracht van een hele buurt tegelijk."